Rezarta Delisula – Ajo ishte rruga më e bukur në Tiranë, jo sepse kishte ndonjë objekt historik me shumë vlera, apo vitrina shumëngjyrëshe, por kishte plot të rinj, mbushur me dëshirën për të jetuar mirë, e që njihnin botën përtej Adriatikut mes librave që i kalonin dorazi. Aty lindnin miqësi, dashuritë mes të rinjve, rriteshin shpresat… Po flasim për ‘Brodway’-n e Tiranës, që gazetari e publicisti Bedri Alimehmeti ka sjellë për lexuesit, treguar në një formë të thjeshtë, mbushur me emra e data, personazhe realë të asaj rruge rinore.
Si lindi libri ‘Broadway’ i Tiranës?
Jo e rastësishme qe lindja e tij. Gjithsesi duhet thënë se, fillesa e librit është ajo poezi e shkurtër me titull “Djemtë e Broduejt”, të cilën e kisha shkruar në ato vite të largët dhe që tashmë është në libër. Faktikisht e pata harruar, aq më tepër që në atë kohë ishte e pabotueshme e madje po të të gjendej do kishte pasoja. Kështu kishte mbetur ajo poezi harruar nëpër letrat e mia. Ndërkohë në vitin 1993 në 30-vjetorin e maturës së parë dalë nga gjimnazi “Sami Frashëri”, shokët më ngarkuan të mbaja fjalën e rastit, ku ndër të tjera përmenda ‘Broduejn’, të cilin për shkak të vendndodhjes ne arrinim ta “shkelnim” më shumë. Pas kësaj një ditë teksa sistemoja në tryezën e punës më ranë në dorë letrat e fjalës që kisha mbajtur. E lexova dhe menjëherë u ula në makinën e shkrimit, nga ku u ngrita vetëm pasi kisha përfunduar kapitullin e parë që tashmë është në libër. Po atë ditë e dërgova në një periodik letrar (ishin të shumtë në vitet e parë të pluralizmit), ku të nesërmen u botua. Miq e shokë pasi e lexuan më nxitën të vazhdoja. Dhe unë vijova ta shkruaj “Broduejn e Tiranës”, fragmentet e të cilit i kam botuar herë pas here. Madje në libër kam qartësuar arsyet e vonesës së botimit të librit, që është i 19-ti në radhën e librave që mbajnë firmën time.
Autori Bedri Alimehmeti
Kujt i adresohet ky libër?
Sigurisht i drejtohet djemve dhe vajzave jo vetëm të Tiranës të viteve 60-të të shekullit të kaluar, tashmë në moshë mbi 65 vjeç, disa prej të cilëve nuk janë më, të tjerë kanë emigruar, pa harruar që janë bërë gjyshër e gjyshe. Pa dyshim që u drejtohet edhe të rinjve të sotëm, për të mësuar e ditur më shumë për jetën e prindërve të tyre, që edhe pse në kushtet e të jetuarit e shkollimit në një vend diktatorial, izoluar totalisht nga bota perëndimore, arritën të ia dilnin mbanë, të ecnin në të njëjtin hap me bashkëmoshatarët e tyre në Europë e në SHBA, të cilët guxuan të sfidojnë diktaturën në forma të ndryshme, e deri me emërtimin e rrugës, ku ata kalonin mbrëmjet. Ndaj jo më kot librin ua kam dedikuar dy vajzave të mia Albës dhe Earlës.
Hyrja në rrugën ‘Broadway’
Si u bë kjo rrugë, ‘rruga e rinisë’?
Krejt natyrshëm. Më lart thash që ne ishim maturantët e parë të “Samiut”, tre vitet e parë të gjimnazit i patëm kryer te “10 Korriku” sot “Sinan Tafaj”, përpos që si shumë të tjerë edhe banonim jo shumë larg, pra në mëhallat rrotull saj. Aty mblidheshin miqtë e shokët tanë futbollistët e Tironës, të cilët diku aty te “Vjosa” kishin magazinën e furnizimit me materiale sportive, si dhe pas stërvitjeve mblidheshin te dyqani i profesorit të tyre seleksionerit të njohur Xhavit Demneri, aty afër ishin reklamat e kinemave, teatrit, operës, estradës etj., ishin pastiçeritë, birraritë, MAPO e madhe, pa harruar që ajo rrugë ishte arteria kryesore ku derdheshin djemtë e pashëm e vajzat e bukura nga të katër anët e Tiranës, nga ku nisnin xhiron e famshme tashmë të harruar të Tiranës.
Personazhet në të janë realë e kjo e bën shumë interesant. A kanë nisur komentet e para?
Sigurisht që kanë nisur. Përgëzimet e urimet e parë m’i kanë dhënë shokët e miqtë e mi të atyre viteve të paharruar, të cilët janë personazhe në libër. Dhe domosdo reagimet e tyre më bën të ndihem mirë. Madje, bashkëshortja e njërit prej tyre, që e kishte lexuar librin me një frymë, më tha se gjatë leximit ishte përlotur disa herë. Natyrisht ky fakt më emocionoi jo pak. Ndërkohë dua t’u drejtohem me këtë mesazh lexuesve: MERRENI LIBRIN TIM LEXOJENI, PO NUK JU PËLQEU MA SILLNI UNË JU KTHEJ PARATË DHE JU JAP NJË KAFE.
Djemtë e Broadway në vitet 60 ulur te vitrinat e dyqanit të luleve
Një pjesë e librit i kushtohet vajzave të qytetit. Kush ishin këto që ju i quani miss-e?
Ato ishin të jashtëzakonshme, të shumta, të veçanta në sharmin e në rezëtitjen e yllësisë të bukurisë së tyre. Pa diskutim misse. Dhe mbi gjithçka ishin totalisht bio. Fatkeqësi që në ato vite nuk lejoheshin konkurset e bukurisë. Portretizimin e tyre ekzakt them se e kam thënë në një poezi, që ndodhet në libër.
A lindën dashuri në ‘Broadway’?
Shumë. Përfshi dhe të intervistuarin tuaj me bashkëshorten e tij. Dashuri të mrekullueshme të pashoqe, mveshur me koracën e fshehtësisë çka ia shtonte edhe ca më tepër bukurinë e romantizmin. Të dashuruarit e ‘Broduejt’ kishin këngën, librin dhe filmin e tyre të përbashkët, titujt e të cilëve i dinin vetëm ato, të dashuruarit e ‘Broduejt’. Disa prej tyre i kam përmend në faqet e librit. Siç është rasti i futbollistit të shquar të Tironës legjendarit Fatmir Frashëri me zonjën Mira Përmeti miss i pashpallur i atyre viteve. Apo dy Gitat e Tiranës etj.
Broadway në vitet ‘60
Po revolta?
Kam përmendur diçka në lidhje me “goglat përplasëse”, që u ndaluan nga policia. Por më së shumti broduistët revoltën e tyre e shprehnin në shkallët e stadiumit e të pallatit të sportit kur luante Tirona. Ndonëse jo pak prej tyre edhe janë ndëshkuar. Në ato vite regjimi diktatorial ishte në kulmin e egërsisë së tij.
Si u shpërbë Broadway?
E dhimbshme. Për të ardhur keq. Nuk di ç’të them. Nisi me gropën e famshme, vijoi me rrafshimin e MAPO-s, e me radhë rreth 75 % të ndërtesave në të dy anët e saj nuk janë më. ‘Broduej’ nuk ka më dalje në sheshin “Skënderbej”. Tirana ka humbur një pjesë të rëndësishme madje dukurin vërtet më origjinale në memorien e saj.
Nostalgji apo trishtim për atë çka humbën të rinjtë e aso kohe. Si do e përcaktoni?
Të dyja bashkë. Domosdoshmërish duhet përjetësuar në një obelisk a pllakë përkujtimore
A ka sot një ‘Broadway’ Tirana?
Në Tiranë jo më. Për të ardhur keq. Më dhemb në shpirt