“Mish dhe qiell”

“Mish dhe qiell”
“Mish dhe qiell” është një përmbledhje me poezi kushtuar kryesisht të rinjve. Përzgjedhja e bërë me kujdes është shumë kuptimplotë për t’i shoqëruar lexuesit dhe veçanërisht të rinjtë në botën e poetit Pier Paolo Pasolini. Përmes tyre del në pah fuqia e tij shprehëse dhe përfytyruese. Boshti rreth të cilit enden të gjitha poezitë është dashuria, si një fjalë kyç drejt zemrës së rinisë, si dhe angazhimi qytetar, si shenjë e një vetëdijeje të pjekur shoqërore.
Këto poezi mund të lexohen, të recitohen, të kopjohen, të dhurohen: për të gjithë të rinjtë që, falë një libri, arrijnë të shprehin ndjenjat e tyre më të thella dhe komplekse.
Libri është i pajisur me një indeks të përgjithshëm të veprave të Pasolini-t, në letërsi, kinematografi, teatër etj.
“Vizioni im është apokaliptik. Por sikur pranë tij dhe ankthit prej të cilit lind, të mos kisha brenda vetes edhe një element optimizmi, domethënë mendimin se ekziston mundësia për të luftuar kundër gjithë kësaj, nuk do të isha duke folur këtu, mes jush,” është një prej deklaratave më të forta të Pasolinit, me vlerë të gjithkohshme dhe të përbotshme.

Nga Pier Paolo Pasolini

Vëllait
Ti kishe të drejtë, vëlla, atë mbrëmje – e mbaj mend mend mirë – kur
the: “Në dorën tënde ke të shënuar shenjën e dashurisë dhe
të vdekjes”. Qeshje, ti, vërtet, por unë isha i sigurt. Tash
lërmë t’i bie kitarës dhe të shoqëroj ditën.1

(1941)
Në katundin e “Gjineshtrës”3
Një shekull e prapë asgjë; fort larg,
për një çast të shuar në atë mal,
ku prapë ngjaje paksa i përjetshëm,
edhe i gjallë kur ishe. Dhe në trupin tënd të ngrohtë
dukej si turmë koha; në trupin tënd
që pavetëdijshëm, dhe i përunjur, zbonte
në hije, mijëra jetë, ngaqë të panjohura ishin.
Tash po shlyen harenë tënde, tëndin buzagaz
ëmbëlsisht ironik; dhe nëse, mosbesues,
të jepte zemër për të parë të fjeturit,
dhe mblidhje supet, ja tek je i mundur
për një çast të mjerë. Unë mund
të kem mëshirë për ty, në të befason
kjo vetëtimë vitesh, dhe ky bosh
i qetë që përplaset mbi kohën tënde.
Ja trupi yt i lakuriqtë, ja njëqind vjet
dëshmitarë shpërfillës.

Versuta, 14 mars 1945

Vaji i dhegërmueses
I
Veç të dashurosh, veç të njohësh
ka rëndësi, jo t’kesh pas dashuruar,
t’kesh pas njohur. Ankth ngjall

përjetimi i një dashurie
të konsumuar. Shpirti mbetet në vend.
Dhe ja në ngrohtësinë e magjepsur

të natës, që e plotë ka rënë
mes gjarpërimesh të lumit dhe vegimesh
të përgjumura të qytetit mbjellë dritash,

jehon ende me mijëra jetë,
tëhuajtja, misteri, dhe mjerimi
i shqisave, m’i kthejnë në armike

trajtat e botës, që deri dje
ishin arsyeja ime e gjallimit.
I mërzitur, i lodhur, kthehem në shtëpi,

nëpër të zezat sheshe tregjesh, rrugësh
të trishta përreth porteve lumore,
mes barakave dhe magazeve përzier
me lëndinat e fundit. Atje, vdekatare
është heshtja: por tej, në rrugën Marconi,
në stacionin e Trasteveres, e butë

ende duket mbrëmja. Në mëhalla,
në lagjet e periferisë kaluar mbi motorë
të lehtë – me tuta apo pantallona

pune, por plot afsh djaloshar –
kthehen rioshët, me shokët mbi shalë,
buzagaz e të palarë. Myshterinjtë e fundit

më këmbë, me zë të lartë llafosin
nëpër natë, tek tuk, nëpër tryezat
e bareve të pastra e gjysmë të zbrazura.

I mjeri e i mrekullueshmi qytet,
që më mësove atë çka me gazmend të egër
burrat e nxënë qysh fëmijë,

gjërat e vogla ku madhështia
e jetës së paqtë shfaqet, si
të bëhesh i fortë dhe i gatshëm në rrëmujën

e rrugëve, t’i drejtohen një tjetri
sypatrembur, të mos turpërohen
tek shohin paratë që numëron
faturinoja me gishtërinj dembelë
që djersin përkundruall fasadave që rendin
me një bojë të përjetshme behari;

që të mbrohem, të shaj, ta kem
botën përpara sysh e jo
vetëm në zemër, që të kuptoj

se pakkush i ka njohur pasionet
që kam përjetuar:
se ata dashamirës s’më janë, megjithatë

vëllezër më janë bash në pasionet
njerëzorë që kemi,
që të hareshëm, të pavetëdijshëm, të plotë

përjetojnë përvoja
të panjohura për mua. I mjeri e i mrekullueshmi
qytet që më shtyve drejt

përvojash të asaj jete
të panjohur: gjersa më zbulove
se, te secili, një botë e tërë ish.

Një hënë duke dhënë shpirt në heshtjen,
që me atë jeton, zbardh mes afshesh
të nxehta që mjerueshëm mbi tokë
ndërron faqe, me udhët e bukura,
rrugicat e vjetra, pa u dhënë dritë lëbyrin
dhe, në gjithë botën, i pasqyron

atje lart, në të dendurat re.
Është nata m’e bukur e verës.
Trastevere, me një erë kashte

prej stallash të vjetra, pijetoresh
të boshatisur, ende nuk fle.
Qoshet e errëta, muret e bindura

jehojnë nga zhurmat e magjishme.
Burra e fëmijë kthehen në shtëpi
– nën vargje dritash tashmë vetmitare –

drejt rrugicave të tyre pllakosur
nga terri dhe plehërishtja, me atë çap të lehtë
që dikur shpirtin kisha plot

kur me t’vërtetë dashuroja, kur
me t’vërtetë doja të kuptoja.
Dhe, si atëherë, zhduken duke kënduar.

Përkthyer nga Aida Baro

***
Engjëll i përlyer
Ja tek me gjen plot
afrimitet të pakufi
tok me timen prani,
engjëll’ i përlyer që dua.
Ç’llahtar shterpësi
ysht nëse prek trupin
që djalosh dashuroja
se i bindur isha për dashurinë.
Por nuk di të tmerroj,
e as veten të braktis…
Zotit që nuk sjell jetë
i lutem të mos vdes.

Madrigal madhështor
Ti, flutur shpirt-re
lehtësi bezdisëse prej rrjedhe
pranverore mes kthjelltësisë dhe flashkësisë
së plepave të dashur dhe shkurresh idhnake,
flutur, myshk i gjallë, era e të cilit
ka dy flatra të marra që pasqyrojnë
Prizmin me fytyrën e vet portokall dhe jeshil,
ti e vdekur s’ke asgjë që të të humbasë,
asgjë në të cilën të marrë flakë a t’i kallë datën
myshkut tënd vetjak, kjo re
e një jete shtazore njomëzaku.

Lumturi që gjakoset, gërthet,
mendje që digjet, nerv i shkalluar,
i Burgosuri qesh teksa të jepet
pa pikë mëshire për të ardhmen e tij të pabesë.
Përkundrazi, do të vdesë butësisht,
të shqyejë me një të fundmë ledhatim
prej gjoksit zemrën aq të dehur.
Di që dashurinë e vet tërë gaz riosh
nesër do ta presë një fund i errët,
di se do t’jetë agimi që do të shembë
natën e këndshme të së dielës.
O Parajsë ku njëmijë barka
shpalosin vela të kristalta!
ku detari i nxehtë dhe i zbehtë
prej dëshirës, shtrirë mbi bash,
këndon mbi kitarë udhëtimet që bëri,
Korrikë magjikë dhe Maje tërë afsh…
Në ty gjendet kujtimi ledhatar.
Dridhma dashurie zënë velën e mbështjellë.
Deti puth shkëmbinjtë e përgjumur.
Asnjë barkë s’niset, ani velat
erës i shpalosen butësisht.

A s’mendon dheun tënd të braktisur,
atje ku, margaritar bardhëllor në peshtaf,
vallëzon nusja shndërruar në mjellmë,
teksa flautet e një përmalljeje të kulluar
s’e krisin qetinë e detit!
Brenda zemrës sate me dëshirë trandet
një çast i vetëm, oh ju vite mrekulli,
i një vdekjeje që jeton Kohën për ty:
veten tënde mund ta sakatosh butësisht,
të tjetërsosh arratitë dhe shpresat,
qelia jote është një pushim i përjetshëm.
Po e ardhmja? Jo! Hesht zë i urryer!
Së ardhmes ai s’di tjetër veçse
t’i ikë, lumturia e tij
s’ka të ardhme, ka orekset e fëlliqura
të djaloshit mes çarçafësh të vakët,
të fluturës që rrëshqet në fluturim
për të vuajtur, të piratit të dehur
që dridhet teksa ledhaton perla dhe gjak,
s’di më të llogarisë kohën dhe fishket
në tmerrin e përulur të nuses
që i trembet njeriut dhe të rendë s’guxon.

I Burgosuri ka zemrën e një dallëndysheje
që ballë oqeanit ledhaton
udhëtimi i njohur është në dorë të dehjes.
Pas pak do t’zhduket, larg do të jetë!
Pret mbase të perëndojë dielli…
por dielli s’perëndon; mbase do t’i
japë një soditje të fundit dheut të dashur
ku meridiani shënon orët
e lumturisë dhe ngrohtësisë…
Ani, mbi meridian s’lëviz
hija përgjatë shifrave të ngecura nën diell.

Tronditje lumturie
Nxitjen prej larti që botës t’i jem falë,
mandej, heshtja vetë ma jep dore.
Syri i vogëlushit mirënjohës ndal
zemrën, me mizorinë e tij gazmore.

Gjith’ kësaj dashurie s’i ngre dot pritë,
puthjeve që jep e merr veç brenda një nate!
Jap gjakun, marrok i dashuruar, sypetrit
prej hijeshie, të ndal zemrën fluturake.
Tronditje lumturie e marrë,
natë Malafieste7, zot dhe i pafaj
dikur unë isha: tjetër çfarë
të dojë jeta ime veç vdekjes së saj?
I rritur? Assesi – assesi, siç vetë qenia
nuk rritet – përherë mbetet aguridhe,
nga një ditë rrëzëllitëse në tjetrën –
mundem veç t’i mbetem besnik
monotonisë së praruar të fshehtësisë.
Ja përse lumturisë
nuk i jepem – ja
përse, megjith’ ankthin e fajësisë,
mbi pendesë s’kam vënë kurrë dorë.
Ortak, gjithnjë ortak me të pashprehurën,
në fillesë të asaj çka jam.

Përkthyer nga Edon Qesari