Në një seancë të jashtëzakonshme, deputetët e Kuvendit të Kosovës me 88 vota pro, shpërndanë legjislaturën e gjashtë, në gjysmë të mandatit kushtetues katër vjeçar. Kjo ndodhi pas dorëheqjes së Ramush Haradinajt një muaj më parë nga posti i kryeministrit, i cili u ftua nga Gjykata Speciale për Krime Lufte në cilësinë e të dyshuarit.
Koalicioni i deritashëm qeverisës PAN, që përbëhej nga PDK, AAK dhe Nisma, nuk kishte gatishmëri që të kërkojë një mandatar të ri, ndërsa, edhe partitë politike opozitare kërkonin zgjedhje. Në seancën për shpërndarjen e Kuvendit nuk morën pjesë deputetët e Listës Srpska. Partitë politike opozitare, qeverisjen nga koalicioni PAN, e cilësuan si qeverisjen më të dobët që nga Kosova e pasluftës
Pas shpërndarjes së Kuvendit me më shumë se dy të tretat e votave të deputetëve, tash është në dorën e Presidentit të Kosovës, Hashim Thaçi që të caktojë datën e mbajtjes së zgjedhjeve të parakohshme parlamentare. Presidenti zhvilloi një ditë më parë takim me kryetaren e KQZ-së Valdete Daka, e cila tha se KQZ, është gati për zgjedhjet. Sipas Kushtetutës së Kosovës në rast të shpërndarjes së Kuvendit, zgjedhjet duhet të mbahen jo më vonë se dyzet e pesë ditë pas shpërndarjes.
Koalicionet e para
Që nga dorëheqja e kryeministrit Haradinaj, subjektet politike diskutuan për koalicione parazgjedhore. Koalicioni i parë parazgjedhor u nënshkrua ndërmjet AAK-së e udhëhequr nga Ramush Haradinajt dhe Partisë Social Demokrate PSD, e udhëhequr nga kryetari i Prishtinës, Shpend Ahmeti.
Partia më e madhe opozitare LDK, tashmë është deklaruar se ajo do të garojë e vetme në zgjedhje, mirëpo, për koalicione pas-zgjedhore, LDK është e hapur, përjashtuar këtu Partinë Demokratike të Kosovës (PDK) me të cilën ka qeverisur deri në vitin 2017.
Edhe PDK, si duket do të garojë e vetme në këto zgjedhje, por, për koalicionet pas-zgjedhore, kjo parti thotë se nuk ka vija të kuqe për asnjë parti politike, përjashtuar këtu Lëvizjen Vetëvendosje e udhëhequr nga Albin Kurti. E partia e zotit Kurti, po kërkon që të hyjë në koalicion me LDK. Vetëvendosja në rast fitoreje kërkon postin e kryeministrit, gjë që për LDK-në tash për tash është e papranueshme.
Analistët politik thonë se sistemi proporcional që aplikohet tash për tash në Kosovë, u mundëson partive politike të bëjnë koalicione parazgjedhore. Blerim Burjani, analist i tha DW-së, se partitë politik në Kosovë nuk ndihen të sigurta në votat e tyre, prandaj hyjnë në koalicione. “Për shkak të pasigurisë së subjekteve politike dhe sistemi proporcional i Kosovës në një mënyrë i obligon subjektet politike të hyjnë në koalicione parazgjedhore, për të fituar sa më shumë në rezultatin final.
Dhe e dyta pasiguria se ata mund të humbin apo të dalin triumfues, i obligon jo rrallë të bëjnë koalicione parazgjedhore. Partitë politike aktuale ka kohë që e kanë humbur popullaritetin te qytetarët. Edhe dalja në zgjedhje mund të jetë më e vogel dhe dalja eventuale e vogël në votime është një element po ashtu që i shtynë të bëjnë koalicione parazgjedhore”, thotë Blerim Burjani.
Analistët: Sistemi proporcional në Kosovë ka prodhuar keq-qeverisje
Sipas analistit Burjani, sistemi proporcional nuk ka prodhuar qeverisje efikase. “Përgjegjësia është shpërndaë edhe brenda qeverisë dhe ka krijuar principata të vogla të padëgjueshme. Kryeministri ishte kryeministër për ministrat e partisë së tij, por jo edhe për ministrat e tjerë që vijnë nga partitë e tjera, pjesë e qeverisë. Kosova ka pasur dëme të konsiderueshme në këtë sistem, ku partitë me ligj zgjedhor i numërojnë votat e tyre përmes komisonerëve që i dërgojnë rezultatet edhe në KQZ. Ky sistem nuk është i shumicës votuese, sepse e shpërndan votën në mënyrë proporcionale dhe kjo ju konvenon të gjitha partive të vogla, madje edhe ekstreme që të hyjnë në Kuvend. Pra, me këtë sistem zgjedhor, nuk ka gjasa minimale te marrë dikush nga partitë shumicën, prandaj të gjithë detyrohen të hyjnë në koalicione”, thotë Burjani.
Sidoqoftë, që nga shpallja e pavarësisë së Kosovës, asnjë qeveri dhe asnjë legjislaturë nuk ka përfunduar mandatin e rregullt kushtetues. Zgjedhjet e fundit parlamentare në Kosovë u mbajtën më 11 qershor të vitit 2017. Dalja në zgjedhjet e fundit ishte 43%, nga mbi 1.8 milion votues të regjistruar.
