Presidenti ilir Meta i ftuar në emisionin “5 pyetjet” nga gazetari Ilir Babaramo, ka folur për situatën politike në Shqipëri. Presidenti ka komentuar dhe për dosjen “Babale”, e cila ka trazuar politikën në Tiranë.
Meta shprehet se kjo çështje duhet të ketë transparencë nga qeveria që të mos lërë shteg për opozitën për të hedhur akuza. Sipas tij, dhe opozita duhet ti vërtetoj akuzat që hedh kundër qeverisë, për të qenë më e besueshme.
“E theksoj, është e domosdoshme të kemi një qasje më transparente nga ana e qeverisë dhe një qasje më racionale nga ana e opozitës, që do të thotë se, në rast se nga ana e qeverisë do të ketë reagime më të shpejta në rastet kur ka shqetësime, kur ka denoncime nga qytetarët, kur ka ngjarje kriminale, pra që del dikush përpara përgjegjësisë në kohën e duhur, atëherë lihet më pak hapësirë edhe për opozitën apo për opinionin dyshues sepse, në fund fare, jemi në demokraci publike për të ngritur akuza ndaj qeverisë, ndaj institucioneve apo ndaj segmenteve të caktuara. Dhe së dyti, është tepër e rëndësishme që edhe opozita të jetë racionale, që do të thotë që në nismat e saj apo në denoncimet e saj të jetë sa më e mirë faktuar, me qëllim goditjen e këtyre fenomeneve, parandalimin e tyre dhe jo thjesht zgjedhjen e tyre si mënyrë”
Intervista
Gazetari: Duket sikur keni një lloj tërheqjeje, që kur jeni zgjedhur si kryetar shteti, nga jeta e përditshme aktive politike. Opinioni publik ju shikon herë duke ngjitur majën e Jezercës, herë duke shkuar në Tropojë, herë duke shkuar në Valbonë. Përse keni zgjedhur të mbani këtë profil, zoti President?
Presidenti Meta: Në radhë të parë dua të rikonfirmoj edhe njëherë tjetër vendosmërinë time për të bërë me përgjegjshmëri maksimale detyrën e Presidentit, pavarësisht nga vështirësia, e juaj si gazetar apo si analist apo e gjithë të tjerëve, për të më parë në pozicionin e Presidentit, duke pasur parasysh të kaluarën time tepër aktive politike dhe partiake.
Gazetari: Përse e keni zgjedhur? Keni mesazhe? Domethënë që daljet tuaja, rasti më i fundit i fundjavës nga Tropoja…?
Presidenti Meta: Daljet e mia janë mjaft të studiuara në kuadër të disa nismave, të cilat po përpiqem t’i konsolidoj. Njëra prej të cilave, që lidhet edhe me pyetjen tuaj, është pikërisht promovimi i Alpeve, i maleve, i natyrës sonë, që kanë në vetvete pasuri dhe potenciale të jashtëzakonshme, që duhet të shfrytëzohen më mirë për promovimin e vendit, por njëkohësisht edhe për të rritur mirëqenien e këtyre zonave dhe banorëve. Të gjithë jemi të ndërgjegjshëm se nuk mund t’ua lëmë turistëve çekë zbulimin dhe promovimin e bukurive të vendit tonë. Është detyra jonë në radhë të parë që ta bëjmë këtë gjë.
Gazetari: Po përtej promovimit unë do të doja që biseda jonë të përqëndrohej te zhvillimet më të fundit politike në vend, te debatet që zhvillohen jo vetëm në Tiranë, por edhe ato në Prishtinë. Sot kemi një fjalim që ka mbajtur Kryeministri i vendit, z.Edi Rama me strukturat drejtuese të Ministrisë së Brendshme, ku ai me tone tejet të ashpra kundër opozitës, kundër mediave gjithashtu, u shpreh për një ofensivë politiko-mediatike, e cila kërkon që të nxijë realitetin shqiptar. Dhe gjithnjë, sipas kryeministrit, të krijojë një perceptim se Shqipëria po dominohet nga kriminaliteti. Dhe kriminaliteti, gjithmonë sipas kryeministrit, është në shifra shumë më të ulëta se sa ato, le të themi, të katër apo pesë viteve më parë. Për ju si kryetar shteti, cili është perceptimi për kriminalitetin aktualisht?
Presidenti Meta: Natyrisht që kriminaliteti është një dukuri, që ekziston në çdo shoqëri, por ka shumë rëndësi raporti i tij me shtetin dhe me funksionimin e shtetit të së drejtës. Pra dallimi mes një vendi tërësisht demokratik apo ligjor është që krimi përpiqet të bëjë punën e tij, pra punën e krimit, por shteti gjithmonë është në goditje, në parandalim, në ofensivë kundër tij. Kjo do të thotë që siguria publike, aq më tepër siguria kombëtare, nuk janë të cenueshme.
Është tepër e rëndësishme të theksojmë se kjo është një betejë jo e thjeshtë dhe sigurisht që polarizimi i kësaj dukurie nuk ndihmon në forcimin e institucioneve të shtetit dhe forcimin e pavarësisë së institucioneve të drejtësisë dhe ligjzbatuese. Në vend që të përqendrohet energjia pozitive e të gjithëve, pra qoftë e mazhorancës, qoftë e opozitës, në lokalizimin dhe goditjen serioze të krimit, për shkak të polarizimit, dëmtohet besueshmëria e kësaj lufte dhe në këtë mënyrë, nuk ndihmohet në forcimin e autoritetit, as të shtetit, as të ligjit.
Është tepër e rëndësishme gjithashtu që të funksionojë shtetit i së drejtës. Është shumë e rëndësishme që të ketë reagime të shpejta e transparente për çdo ngjarje, që mund të ketë dyshime për ndikim të politikës ndaj institucioneve ligjzbatuese apo të drejtësisë.
Përndryshe, me mungesën e reagimeve të shpejta, padyshim që çon në tejzgjatje të këtyre debateve, që nuk ndihmojnë qytetarët në radhë të parë.
Sidoqoftë më e rëndësishme është ajo që mendojnë qytetarët. Kuptohet që na duhet shumë punë për të pasur besim edhe më të fortë te institucionet ligjzbatuese, pasi nuk është ndonjë gjë e re ta them se në zona të caktuara të vendit ndihet shqetësimi i qytetarëve apo sipërmarrësve përsa i takon garancisë te funksionimi i shtetit ligjor në raport me ‘të fortët’ apo me njerëzit e krimit.
Gazetari: Zoti President, që prej dy javësh opinioni publik shikon se si dy individë me të kaluar të dyshimtë, po i bëjnë publikisht ankand kryeministrit dhe shefit të opozitës, se cili ofron më shumë për ta. Si dilet nga kjo situatë e pakëndshme?
Presidenti Meta: E theksoj se është e domosdoshme të kemi një qasje më transparente nga ana e qeverisë dhe qasje më racionale nga ana e opozitës.
Gazetari: T’i marrim me radhë: Çfarë do të thotë secila?
Presidenti Meta: Në rast se nga ana e qeverisë do të ketë reagime më të shpejta, për rastet kur ka shqetësime, denoncime nga qytetarët, ngjarje kriminale, pra kur del dikush përpara përgjegjësisë në kohën e duhur, atëhere lihet më pak hapësirë për opozitën apo për opinionin dyshues.
Së dyti, është tepër e rëndësishme që edhe opozita të jetë racionale, që do të thotë se nismat apo edhe denoncimet të saj të jenë sa më të mirëfaktuara, me qëllim goditjen e këtyre dukurive, parandalimin e tyre, dhe jo thjesht zgjedhjen e tyre si një mënyrë për të dëmtuar qeverinë apo institucionet, te të cilët ajo nuk ka besim.
Gazetari: Opozita akuzon Prokurorinë se po bëhet palë në këto hetime, për të cilat sapo ju pyeta. A është e besueshme Arta Marku si Prokurore e Përgjithshme?
Presidenti Meta: Këto çështje që ju ngritët janë në hetim. Ne kemi kërkuar nga ana jonë sqarimet tona në drejtim edhe të Prokurorisë dhe institucioneve të tjera, sipas rastit, prej kohësh dhe në vazhdimësi për të krijuar një bindje më të plotë dhe një informacion më gjithëpërfshirës rreth këtyre fenomeneve apo rreth këtyre ngjarjeve.
Këto janë çështje në proces dhe shpresojmë që edhe Prokuroria, edhe Policia e Shtetit, edhe institucionet e tjera të cilat janë të përfshira në hetimin e këtyre çështjeve të mos kenë asnjë ndikim politik dhe të japin vendime të drejta dhe transparente, cilado qoftë kostoja e tyre, pavarësisht se kush mund të preket apo cenohet sepse kjo do të rriste kredibilitetin e këtyre institucioneve dhe së dyti, do të jepte mesazhe tepër pozitive për qytetarët për funksionimin e shtetit ligjor, njëkohësisht edhe mesazhe të qarta për të gjithë ata persona politikë apo pranë politikës të cilët dëshirojnë të kenë një pozicion të privilegjuar në raport me ligjin.
Gazetari: Kur do të ketë Shqipëria një Prokurore ose Prokuror të Përgjithshëm të zgjedhur sipas ndryshimeve kushtetuese, jo të Përkohshëm? Shumica qeverisëse na garantoi, kur u votua në Parlament në dhjetor të vitit të kaluar, që kjo Prokurore do të jetë 1 deri në 2 muaj, ndërkohë që po mbush muajin e 10-të.
Presidenti Meta: Kemi disa elementë të rëndësishëm të reformës në drejtësi, të zbatimit të saj dhe krijimit të institucioneve të reja ku mungesa e çdo institucioni në parashikim me ndryshimet kushtetuese është problematike.
Më problematike është fakti që nuk kemi Gjykatë Kushtetuese funksionale sepse një vend që nuk ka një Gjykatë Kushtetuese funksionale pothuajse nuk ka Kushtetutë, në kuptimin e garancisë së zbatimit dhe respektimit të të drejtave kushtetuese.
Ashtu sikurse janë dhe çështjet e tjera të krijimit të KLP-së, KLGJ-së. Më emergjente që duhet të ishte krijuar prej dy vitesh KED-ja, e cila ka të bëjë edhe me Gjykatën Kushtetuese, dhe me Inspektorin e Përgjithshëm të drejtësisë.
Natyrisht shpresojmë që të ketë një ndërgjegjësim të të gjithë faktorëve të përfshirë për realizimin dhe zbatimin e kësaj reforme për të kontribuuar për një zgjidhje sa më të shpejtë, sa më transparente dhe plotësisht kushtetuese në krijimin e gjithë këtyre institucioneve. Unë si President mund të them që kam qenë, jam dhe mbetem gjithnjë i hapur për të përmbushur me transparencë maksimale të gjitha detyrimet e mia kushtetuese apo institucionale dhe të jap kontributin tim gjithnjë të përgjegjshëm, të drejtë dhe transparent vetëm në interes të forcimit të shtetit ligjor dhe të pavarësisë së këtyre institucioneve në vendin tonë.
Gazetari: Nga optika e Kryetarit të Shtetit, ku është bllokuar ecja përpara e reformës në drejtësi?
Presidenti Meta: Nuk jam këtu për të bërë një skaner të përgjegjësive.
Gazetari: Çfarë duhet të lëvizë, çfarë duhet të ndryshojë?
Presidenti Meta: Ajo që dua të theksoj është, një angazhim i përbashkët i Parlamentit, si institucioni kryesor, që e ka miratuar këtë reformë, si përsa i takon ndryshimeve kushtetuese, që janë kryesoret dhe përsa i takon legjislacionit mbështetës dhe partnerëve kryesorë ndërkombëtarë që kanë dalë si garant të ecurisë dhe të suksesit të kësaj reforme. Kjo kërkon një dialog tepër të sinqertë dhe të përgjegjshëm që kjo reformë të zbatohet sa më shpejt dhe këto institucione të reja të krijohen sa më shpejt në mënyrë kushtetuese dhe të pakontestueshme.
Gazetari: Ju thatë që kjo reformë në drejtësi ka pasur dhe garantë, që të paktën të gjithë e dimë që kanë qenë dy ambasadorët: të BE-së dhe SHBA-së.
Presidenti Meta: Përsa i takon mosbesimit të brendshëm, dihet që ky mosbesim ka qenë i thellë, dhe i tillë do të ishte në kuptimin e dyshimit të njërës palë se pala tjetër kërkon të kapë sistemin.
Gazetari: Ju keni parë, keni konstatuar tendenca për të kapur politikisht drejtësinë, struktura të drejtësisë. Për hir të së vërtetës, që nga viti ’91 megjithëse në pluralizëm, organet drejtuese të drejtësisë kanë qenë edhe në një lloj varësie politike.
Presidenti Meta: Çdo polarizim, edhe i reformës në drejtësi, është vetëm një dëm i madh që i bëhet rikthimit të besimit të shqiptarëve tek drejtësia dhe tek institucionet e pavarura të saj.
Kjo është një reformë që mund të jetë e suksesshme duke u zbatuar vetëm në frymën e ndryshimeve kushtetuese, që kishin bazën e tyre opinionin e Venecias, një institucion i gjithëpranuar nga të gjithë forcat politike shqiptare në këto gati tre dekada.
Theksoj se është një moment tepër i rëndësishëm që reforma të bazohet në dy elementë: kushtetueshmëri dhe transparencë, përsa i takon zbatimit të saj dhe çdo hapi të saj, që të mos ketë hapësira as për mjegull, as për dyshime dhe as për kontestime.
Gazetari: Ju pak më parë thatë se një nga shqetësimet kryesore tuajat është vakanca ose mosfunksionimi i Gjykatës Kushtetuese. Konkretisht çfarë duhet bërë për të dalë nga ky impas, që të kemi më në fund një Gjykatë Kushtetuese?
Presidenti Meta: Nuk është vetëm shqetësimi im. Duhet të kemi një Komision të Emërimeve në Drejtësi funksional, ndërkohë që ai që kishim mund të kishte funksionuar prej kohësh dhe natyrisht që për të dalë nga një situatë, që shpeshherë duket edhe si ekstra-ligjore, mendoj që një dialog ezaurues i harmonizimit të ndryshimeve kushtetuese me legjislacionin përkatës dhe me situatën konkrete është i domosdoshëm për të shuar çdo paragjykim dhe për të hedhur hapat të shpejtë në krijimin e institucioneve dhe në krijimin e tyre.
Me pak fjalë në vlerësimin tim të deritanishëm, përderisa jam marrë për kaq kohë edhe me KED-në, edhe kur isha Kryetar i Kuvendit, edhe në pozitën e Presidentit të Republikës kur m’u kërkua që të ecja drejt shpalljes së garës për në KED – pasi dihet që iniciativën e parë e ka Presidenti pastaj e ka Parlamenti – kam qenë gjithnjë i hapur për të evituar këto kontestime dhe këto probleme që vijnë nga një detajim shumë i imët i Kushtetutës, që më pas e ka bërë të vështirë për tërë sigurinë mbi bazën kushtetuese e ligjore që do të krijoheshin këto institucione dhe kriteret për përzgjedhjen e kandidatëve.
Pra, për një sqarim në mënyrë që të rishikonim gjithçka që nga praktika rezulton e vështirë apo e pamundur në mënyrë që ne të krijonim një mjedis të pakontestueshëm nga ana ligjore dhe kushtuese për krijimin e këtyre institucioneve.
Gazetari: A keni një koment për vetting-un në tërësi, si po shkon si proces?
Presidenti Meta: Vetting-u është një proces shumë i rëndësishëm, por nuk mund të themi që reforma në drejtësi është e barabartë me vetting.
Vetting-u është një element i rëndësishëm i reformës dhe është shumë e rëndësishme që ai gjithashtu të ecë shpejt, por gjithmonë me cilësi dhe besueshmëri larg çdo hapësire për standarde jo të njëjta apo të dyfishta në raport me individë të caktuar, por padyshim që është vetëm një element i reformës në drejtësi…
Gazetari: Element tjetër kush mund të jetë?
Presidenti Meta: Elementë të tjerë janë krijimi i gjithë këtyre institucioneve që nuk janë krijuar dhe në këtë drejtim besoj se jemi shumë mbrapa por njëkohësisht edhe në kohën e duhur, për t’i dhënë një standard tjetër kësaj reforme dhe për të mos lejuar cenimin e besueshmërisë së saj në të ardhmen.
Gazetari: Vetting është termi që po bëhet kryefjala e ligjërimit politik që prej gati 2-3 vjetësh, madje po shtrihet deri në strukturat e Policisë. Por a mendoni se po ekzagjerohet duke futur të gjithë Policinë e Shtetit në vetting, ndërkohë që vetë Ministri i Brendshëm është subjekt ligjit anti-mafia?
Presidenti Meta: Unë mendoj se duke u hapur në shumë fronte ndoshta mund të biem pak në populizëm dhe mund të krijojmë presione të tepërta ndaj punonjësve të shtetit, të cilët duhet të jenë të angazhuar t’u kërkohet llogari për të përmbushur funksionet dhe detyrat e tyre.
Ne e nisëm vetting-un në drejtësi. Mendoj që ky proces do të realizohet ashtu siç u konceptua dhe u dëshirua, si një proces i pastër, me standarde, i besueshëm dhe i suksesshëm. Jo vetëm kaq, por edhe institucionet e reja që do të krijohen do të rikthejnë besimin që do të jenë ndryshe nga ato në të shkuarën.
Çdo vetting tjetër do të ishte i tepërt në kuptimin e ngjashmërisë me këtë proces, pasi cilido që do të rezultonte me probleme të ligjit apo të abuzimit me detyrën, do të kishte të bënte me një drejtësi me integritet, me një drejtësi të besueshme dhe me një drejtësi ndëshkuese.
Gazetari: Ndërkohë opozita, ose më saktë Partia Demokratike, ka kërkuar që edhe deputetët, edhe kryetarët e bashkive edhe ministrat të përfshihen në vetting. Një nismë që ka gjetur rezistencë nga shumica qeverisëse, që thotë që për këtë të kemi arbitër Komisionin e Venecias. Ju si besoni, a duhet të ketë vetting për klasën politike?
Presidenti Meta: Një përgjigje të përafërt sapo e dhashë, pra, në rastin e vetting-ut në Polici. Çdo lloj vetting-u kudo duhet të ishte i mirë, por jo vetting në çdo gjë dhe të humbasim vëmendjen nga përqendrimi. Kjo nuk do të ndihmonte asnjë proces tjetër për të qenë vërtetë i besueshëm, por do të krijojë një kakofoni pafund të fjalës vetting dhe mund të sillte edhe një inflacion dhe një rënie të besimit në tërësi te procesi i vetting-ut.
