Fatmira Nikolli – Akademiku Artan Fuga ka paraqitur dje në Komisionin e Medias draftin e tij për Reformimin e Akademisë së Shkencave. Ky prezantim bëhet pas dy vitesh të gjata përplasjesh mes tij dhe Akademisë së Shkencave, për çështjen e reformimit dhe jo vetëm. Në këto dy vite, përplasjet ai i pati edhe me komisionin e ngritur për reformën dhe kryetarin e këtij komisioni që drejtori reformën, Skënder Gjinushi, i cili në zgjedhje pa kandidat tjetër, u bë kryetar iu Akademisë më 24 maj.
Pas gjithë kësaj situate, akademiku Artan Fuga e ka cilësuar si të dështuar projektligjin për reformimin e Akademisë së Shkencave. Në diskutimet në Komisionin e Medias dhe Edukimit, akademiku tha se nuk është lenë hapësirë për platformat alternative, ndërsa kërkoi edhe ngritjen e një grupi për hetimin e mënyrës si janë përdorur fondet publike nga Akademia.
Gjatë diskutimeve në komision, Fuga u përball me një situatë të parehatshme, pasi një nga anëtarët e këtij komisioni, pjesë e opozitës së re, deputeti Halit Valteri i kërkoi Fugës të mos flasë me askënd tjetër, por komunikojë direkt me nipin e tij, Endri Fuga drejtor komunikimi i kryeministrit Edi Rama, pasi sipas Valterit, ai ndikon drejtpërdrejtë te Rama.
Në përgjigje, akademiku Artan Fuga deklaroi se nuk i ngatërron çështjet personale me ato profesionale, pasi këtu do kishim të bënim me një korrupsion pasiv. Sipas Fugës, problemi në Akademi fillon që me zgjedhjet për kryetarin e Akademisë, që ai i cilësoi të pavlefshme. Fuga kërkoi që edhe vetë parlamenti të hetojë se çfarë kanë ndodhur me fondet publike në Akademinë e Shkencave. “Në përgjigje” të deklaratave të Fugës, Akademia e Shkencave njoftoi se në datën 9 korrik, akademikët kanë qenë në Kuvend në një seancë dëgjimore. “Projektligji, i cili është rezultat i një pune gjithëpërfshirëse dyvjeçare, riformulon misionin dhe funksionet e Akademisë së Shkencave, hap rrugën për ripërtëritjen e saj, në bashkëpunim me universitetet dhe institucionet kërkimore të vendit, përmirëson funksionimin e saj të brendshëm, e hap Akademinë e Shkencave drejt universiteteve dhe institucioneve të tjera akademike e kërkimore, garanton mbështetjen për Akademinë e të Rinjve dhe mbështetjen e veprimtarisë kërkimore të studiuesve e kërkuesve të rinj, si edhe krijon bazën ligjore për hapjen dhe funksionimin e qendrave të reja kërkimore në kuadrin e Akademisë së Shkencave, në bazë të nevojave të vendit”, i kanë thënë akademikët për projektligjin që kanë çuar në Kuvend. Deputetët anëtarë të Komisionit gjithashtu sugjeruan që projektligji “Për Akademinë e Shkencave në Republikën e Shqipërisë” të harmonizohet më mirë me legjislacionin në fuqi për arsimin e lartë dhe kërkimin shkencor si edhe kërkuan argumentim më të plotë për mungesën e efekteve financiare të projektligjit. Seancat dëgjimore do të vazhdojnë edhe në ditët në vijim.
DEBATET
Artan Fuga: Unë nuk kam interes personal, por dua të vërtetoj se kam bërë deklaratë publike se nuk do rikandidoja për Akademinë e Shkencave për sa kohë kisha marrë përsipër një iniciativë për reformimin e saj. Kam thënë se nëse unë do ta konsideroj veten se nuk jam në përputhje me disa vendimmarrje, do të largohem nga Akademia e Shkencave. Projektligji që ju ka ardhur nga grupi i deputetëve shqiptarë nuk respekton vlerat e komitetit shkencor. Këtu ka njerëz që unë i respektoj shumë, që e dinë se ky nen është pa sens. Vendimi që ka dhënë qeveria bie në kundërshtim me ligjet në Republikën e Shqipërisë. Unë nuk guxoj të vij në kompetencat e tyre.
Akademia dhe çështja e reformimit të saj është bërë publike fillimisht nga ana ime. E kam hapur jo se jam më i zgjuar nga të tjerët, por sepse është detyra ime. Unë punoj në atë Akademi dhe prandaj duke filluar që nga 2008-ta, jam përpjekur që hallkë pas hallke të përpiqem të shtyj përpara një reformim. Në 2017-ën ndodhi një ngjarje shumë e shëmtuar. U bënë zgjedhje me rezultatin 100%. Pas kësaj problemi u rimor nga kreu i ekzekutivit, i cili në nëntor të 2017 tha: Pyetja shumë e thjeshtë që ngrihet është çfarë duam ne nga kjo Akademi. Ajo kërkon rithemelim. Akademia nuk mund të jetë ajo që bën shkencën, por shërben si Kuvendi i atyre që bëjnë shkencën. Akademikët e bëjnë kërkimin shkencor në institucionet private. Unë nuk e kursej qeverinë. Në vazhdim të kësaj strategjie, Lindita Nikolla të cilës i kërkoj falje për shqetësimet që i kam shkaktuar, në datën 16 janar 2018 ngre grupin e punës me një përbërje prej 7 personash, të cilët përfaqësojnë vetëm një linjë, janë dakord me njëri-tjetrin. Procesi ishte në fillim, po ecte. Ajo që unë vërej në këtë grup është se nuk ka të jashtëm. Unë thashë nuk mund të mbyllet ky proces se mund të na prodhojë një projektligj të dështuar. Asnjë prej tyre nuk është specialist në shkencë dhe unë nuk dua të merrem me citime, por duhet të dimë se fizika studion objektin e vet të studimit, por nuk e studion dot fizikën. Unë kisha dyshime, i kam shprehur. Bashkë me Nikollën ramë dakord për një kalendar për të ballafaquar idetë për projektligjin. Ajo iku, por ishte një vendim zyrtar dhe në momentin që ajo iku, e gjitha kjo ra në ujë. Unë nuk kam akoma një vendim të kundërt. Unë do ta pranoja, por nuk ka asnjë vendim për anulimin e urdhrit të Lindita Nikollës. Në 22 dhjetor 2017, në Akademinë e Shkencave merret vendimi për kalendarin e reformës së Akademisë, ku parashtrohen disa reforma. Si mund të gjykohet për reformimin e një institucioni ku nga 6 reforma, ka prodhuar vetëm 1?!
Milva Ekonomi: Të zgjatemi te platforma juaj. Ne e kemi platformën tuaj. Kemi marrë edhe propozimet tuaja. Do donim një informacion më të plotë për këtë gjë.
Halit Valteri: Kjo është Akademia e Shkencave dhe të mos bëjmë të njëjtin gabim që bë Rama që ta trajtojmë mazhorancë-opozitë. Nuk ke nevojë të thuash asgjë Eglantina Gjermenit, apo Lindita Nikollit. I vetmi njeri që i hedh trutë Ramës është nipi juaj. Fol me nipin dhe hajde të flasim për reformat. Ju e keni problemin familjar.
Artan Fuga: Unë nuk i ngatërroj problemet familjare me ato të punës, sepse kjo do të përbënte një korrupsion pasiv. Nuk jam duke folur për kontekstin, por për procedurën. Unë gjykoj se deputeti gjykon për përmbajtjen dhe procedurën. Duke parë ngecjen e reformës, me rastin e përvjetorit dhe dhënies së çmimeve për Skënderbeun, Rama shkon në Akademinë e Shkencave. Një nga akuzat që më është bërë mua është se ti i mban gjërat për vete. Nga ana procedurale Akademia e Shkencave bën për herë të dytë zgjedhje të paligjshme, sepse kandidon dikush që është kryetar partie, që ligji e ndalon. Personi juridik nuk është person fizik. Për çdo nen mund të rrimë nga gjysmë ore për të vënë duart në kokë dhe kjo vjen se në grupin e punës nuk keni asnjë jurist. Organet e Akademisë janë asambleja, kryetari. Unë kam bërë një studim, për çfarë i duhet Akademisë biblioteka ku në 100 metra në vijë ajrore ka Bibliotekën Kombëtare? E dinë ministrat se kostoja e një libri shkon në 200-300 mijë lekë. Çfarë librash botohen kur shkencorët mund t’i bëjnë institutet përkatëse. Neni 6 pika 5: Anëtarët e asamblesë që mbushin 75 vjeç marrin statusin e meritës. Një profesor del në pension 68 vjeç. Degradimi i Akademisë filloi kur ata filluan të kenë një status akademiku edhe kur ishin shkëputur nga kërkimi shkencor. Projektligji bie në kundërshtim me Kushtetutën. Të marrësh pjesë në një asamble ku ti zgjedh dhe nuk zgjidhesh. Këto nuk kanë asnjë pikë. Unë jam për një shpërblim, por jo për privilegjet. Çfarë pune do bëjë akademiku kur kryen funksione në kundërshtim me ligjin? Pyetja ime është çfarë pune do të bëjë seksioni? Pranë Akademisë ngrihen dhe komisione të përhershme apo të posaçme.