KULTURË

“Vdekja më vjen prej syve të tillë” i rexhep qosjes botohet në itali

14:13 - 09.12.19 Gazeta Shqiptare
GSH APP Download on Apple Store Get it on Google Play

Romani i Rexhep Qosjes është botuar në italisht me përkthim të Anila Alhasës. Deri tani ky roman ka qenë i përkthyer në shtatë gjuhë. “Vde-kja më vjen prej syve të tillë” (1974) është romani i parë postmodern i letërsisë shqipe dhe ndër veprat më të bukura të letërsisë sonë. Ismail Kadare, në parathënien që i ka bërë botimit frëngjisht të këtij romani, thotë: “Rexhep Qosja është shkrimtari më i madh ndër shqiptarët që jetojnë jashtë kufijve të vendit, të cilët përbëjnë më shumë se gjysmën e kombit shqiptar (…) ‘Vdekja më vjen prej syve të tillë’ është një vepër me inspirim kafkian, një roman që prish qetësinë, një vepër që profetizon apokalipsin dhe një nga veprat më të mëdha të letërsisë shqiptare”.




Ndërsa kritika franceze Rexhep Qosjen e ka quajtur Volter i Ball-kanit dhe Kafka i Lindjes. Kritiku italian Anselmo Roveda shkruan se, “Rexhep Qosja është një ndër mjeshtrit më të mëdhenj të letërsisë ballkanike dhe nismëtari i një tradite të re letrare shqiptare”. Një kohë e shtrirë, të paktën në fillim, gati e varur dhe e lidhur fort me një botë antike plot legjenda e be-sime, nganjëherë edhe me paragjykime; një kohë që bëhet më pas më e shpejtë, e përpiktë, herë pas here klaustrofobike dhe dramatikisht afër së tashmes. Një vend imagjinar, i largët por edhe qendror, unik; një qytet provincial, por që është edhe kryeqendër për shoqërinë që e konsideron pikë referimi, politik e kulturor. Një kohë e një vend letrar pas së cilës fshihen, pa u ruajtur edhe shumë, një kohë dhe një vend real: një qytet shqiptar, aq krenar sa edhe i shtypur, në Jugosllavinë e shekullit të kaluar, pak a shumë mes viteve 1950 e 1970. Në këto koordinata kohe e vendi, gjejmë Xhezairin e Gjikës, njeri i letërsisë dhe i aspiratave të mëdha, dhe Danjollin e Sherkës, perseku-tues mendjengushtë, eksponent i policisë politike.

I pari është i izoluar dhe peng i ëndrrave të veta dhe i rrethanave në cilat ndodhet, i dyti, edhe pse është më shumë ngjallës frike se i respektuar, ka një pozicion të spikatur në shoqëri. Fatet e tyre të kundërta, e bashkë me to edhe fatet e shumë banorëve të Vajazanit, të cilat popullojnë romanin, gërsheto-hen dhe më pas ndërthuren me fatet e të një shoqërie të tërë përpara historisë. Lexuesi italian do të mundet më në fund të shijojë prozën e tij; një mënyrë tregimi që na sfidon nëpërmjet forcës së tematikave dhe të vetë strukturës së romanit, duke iu referuar vazhdimisht debateve kulturore dhe me gjuhën e tij të kërkuar dhe letrare, të rrallë e të vrul-lshme, që është në gjendje të alternojë regjistrat e gjuhës e në fund të përfshijë shumëllojshmërinë e formave të gjuhës – edhe falë dialogëve, shprehjeve të mendimeve, krijimit të fjalëve të reja dhe ridimension-imin e leksikut, të shkronjave, të ëndrrave… Do të jetë një mundësi për të zbuluar një shkrimtar të çmuar në rang ndërkombëtar e për t’iu afruar kështu një klasiku të pashmangshëm të letërsisë shqiptare.


Shfaq Komentet (0)

Shkruaj nje koment

Your email address will not be published. Required fields are marked *

* *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.